به گزارش موسسه راهبردی دیده‌بان، پس از مطرح‌شدن مسئله زمینه‌های نفوذ در کشور توسط مقام معظم رهبری، لازم به نظر می‌رسد که برخی مؤلفه‌های مربوط به جاسوسی و نفوذ، جهت آشنایی و تبیین برای فضای عموی جامعه مطرح‌شده و همچنین در آن بصیرت افزایی را مدنظر قرار داد.
دیده‌بان در نظر دارد این مسئله را در قالب کتاب‌شناسی‌های امنیتی مربوط به سرویس‌های جاسوسی غربی بالاخص آمریکا ارایه دهد.
در این گزارش به قسمت اول کتاب "اقدام پنهان" نوشته «لوچ کی. جانسون» که در کشور آمریکا منتشر شده است می‌پردازیم.
این کتاب سومین مجلد از دوره پنج جلدی کتاب «اطلاعات استراتژیک» است که نویسنده گردآوری آن را بر عهده داشته است.
این کتاب شامل 9 فصل است. در فصل اول کتاب به سابقه اقدام پنهان اشاره می‌شود و سپس اقدام پنهان پس از یازده سپتامبر مورد بحث قرار گرفته است. آن چه مشخص است این که جاسوسی دومین حرفه پرقدمت تاریخ است اما برای آمریکا جاسوسی به طور جدی در دوران جنگ سرد مطرح شده است. این نکته حائز اهمیت است که جاسوسی (اطلاعات انسانی) و اقدام پنهان به لحاظ سطحی با یکدیگر شباهت دارند اما در عین حال به لحاظ محتوا تفاوت‌های قابل توجهی بین این دو وجود دارد. در حالی که نکته اصلی در جاسوسی عبارت از اطلاعات اساسی است، مسأله اصلی در اقدام پنهان انجام دادن یک کار مشخص است.
این نکته را نیز باید مدنظر قرار داد که ارزیابی و قضاوت در مورد موفقیت یا ناکامی عملیات‌های پنهان نیز کاری پیچیده است. به واقع قضاوت در مورد ناکامی‌های آشکاری نظیر عملیات خلیج خوک‌ها کار ساده‌ای است اما قضاوت در مورد موفقیت‌ها به مراتب دشوارتر است.
در هفدهم آوریل سال 1961 به دستور رییس جمهور وقت آمریکا جان اف. کندی و ارزیابی اشتباه سازمان جاسوسی سیا، نیروی 1700 نفری از ضدانقلابیون و شورشی کوبایی با کمک عوامل سیا در منطقه‌ای در جنوب کوبا که به خلیج خوک‌ها معروف بود پیاده شدند تا با حکومت نوپای «فیدل کاسترو» رهبر کوبا مبارزه و آن را سرنگون نمایند. در آن زمان سرویس اطلاعاتی شوروی از نقشه این عملیات جاسوسی به ترتیبی مطلع شد و کاسترو را در جریان این براندازی قرار داد. بدین ترتیب نیروهای وفادار به کاسترو با استفاده از این اطلاعات با اهمیت، با غافلگیر کردن شورشی‌های کوبایی ظرف مدت دو روز، افراد شرکت‌کننده در این عملیات را دستگیر و زندانی کردند و این قائله را ختم نمودند.
به عنوان مثالی دیگر سازمان جاسوسی سیا در سال 1975 در جنگ داخلی آنگولا شرکت کرد. به ظاهر این عملیات را می‌توان یک ناکامی دانست؛ اما اگر افزایش هزینه پیروزی برای نهضت مردمی آزادی آنگولا را به عنوان هدف عملیات مذکور در نظر بگیریم، آن‌گاه می‌توان این عملیات را نوعی موفقیت دانست.
به اعتقاد نویسنده فصل اول، اقدام پنهان پس از حوادث یازده سپتامبر ماهیتی شبه نظامی پیدا کرده است و سازمان سیا در این رابطه با عاملان ویژه نظامی همکاری می‌کند. سازمان سیا در این دوره همکاری بیشتری با نیروهای عملیات ویژه دارد.
فصل دوم یه مسأله بهره‌گیری از اقدام پنهان در سیاست بین‌الملل اشاره دارد. از زمان پیدایش دولت-ملت در روابط بین‌الملل قدرت‌های به اصطلاح بزرگ تلاش کرده‌اند تا دیگر قدرت‌ها را کنترل کنند و یا این که حتی آن‌ها را از بین ببرند. قرن نوزدهم و بیستم شاهد تحول در این سیاست‌ها بود و اقدامات دولتی توسعه یافته‌ای در سراسر جهان مشاهده شد.
در ضمن ساز و کارها و روش‌های به کار گرفته شده در این بافت نیز متفاوت شد. از اقدام پنهان معمولاً به عنوان «گزینه ساکت» در روابط بین‌الملل یاد می‌کنند. بی شک اقدام پنهان شاهد بیشترین بسامد خود در دوران جنگ سرد بود و بلوک شرق و غرب به طور گسترده بدان متوسل می‌شدند. در طی سه دهه گذشته نهادهای آمریکا اقدام به ارائه تعاریفی از اقدام پنهان نموده‌اند و در همین حال، اقدام پنهان به واسطه قوانین و رویه‌های اجرایی دچار محدودیت‌هایی شده است اما هرگز از بین نرفته و کنار گذاشته نشده است.
در قسمت بعدی به بررسی دیگر فصول این کتاب می‌پردازیم.
