به گزارش موسسه راهبردی دیده بان، پس از مطرح‌شدن مسئله زمینه‌های نفوذ در کشور توسط مقام معظم رهبری، لازم به نظر می‌رسد که برخی مؤلفه‌های مربوط به جاسوسی و نفوذ، جهت آشنایی و تبیین برای فضای عموی جامعه مطرح‌شده و همچنین در آن بصیرت افزایی را مدنظر قرار داد.
دیده‌بان در نظر دارد این مسئله را در قالب کتاب‌شناسی‌های امنیتی مربوط به سرویس‌های جاسوسی غربی بالاخص آمریکا ارایه دهد.
در این گزارش به کتاب "اطلاعات و امنیت ملی: کتاب مرجع" نوشته «جی.رنسوم چارک» که در کشور آمریکا منتشر شده است می‌پردازیم.
این کتاب به واقع مرجعی در مورد اطلاعات و امنیت ملی است. نویسنده هم در این کتاب نگرشی پرسش محور را دنبال کرده است و تلاش نموده تا مباحث مختلف کتاب را در پاسخ به پرسش‌های مدنظر خود ارائه کند. پس از یازده سپتامبر سال 2001 با حجم عظیمی از ادبیات تحقیقی در عرصه اطلاعات در دنیا روبه‌رو شده‌ایم و بسیاری از محققان حتی اشاره کرده‌اند که عدم توجه به اطلاعات و نادیده گرفتن آن حلقه گمشده دانش روابط بین‌الملل است.
با این حال به نظر می‌رسد که کتاب حاضر یکی از مهم‌ترین آثار اطلاعاتی باشد. نخستین سؤال نویسنده این است که واقعاً ماهیت اطلاعات چیست و چه ویژگی هایی دارد؟ به اعتقاد وی اطلاعات در دوران مدرن ماهیتی فرایندی یافته است که سازمان‌های اطلاعاتی نیز بخشی از این فرایند محسوب می‌شوند. نمود نگرش فرایندی به اطلاعات را می‌توان در چرخه‌ی اطلاعاتی مشاهده کرد. چرخه‌ی کلاسیک اطلاعات با نیازهای مصرف‌کننده اطلاعاتی آغاز می‌شود، سپس اطلاعات بر اساس آن نیازها جمع‌آوری می‌گردد و اطلاعات جمع‌آوری شده در مرحله سوم مورد پردازش و تحلیل قرار می‌گیرد و سپس در نهایت محصول اطلاعاتی تولید شده عرضه می‌گردد. در نگاهی دیگر دو شاخه «ضد اطلاعات» و «اقدام پنهان» نیز رابطه‌ی نزدیکی با فعالیت‌های اطلاعاتی می‌یابند.
نویسنده در فصل اول پس از بحثی مختصر درباره‌ی فرایند اطلاعاتی به سیر تحول و تکامل اطلاعات آمریکا توجه می‌کند. گرایش اخیر ادبیات تحقیقی اطلاعات این بوده است که ریشه فعالیت‌های اطلاعاتی در آمریکا را تا جنگ استقلال دنبال کنند. شواهد بسیاری وجود دارد که فعالیت‌های اطلاعاتی در دوران جنگ استقلال و جنگ داخلی آمریکا در جریان بوده است اما به نظر می‌رسد که وقفه‌ای در این روند ایجاد شد و آمریکا فعالیت‌های جدی اطلاعاتی و خصوصاً جاسوسی خود را در دوران جنگ جهانی دوم آغاز کرد.
پیش از جنگ جهانی دوم به عبارتی از یکی از مقامات آمریکایی استناد می‌کنند که گفته بود: «افراد شرافتمند نامه‌های دیگران را نمی‌خوانند». با این حال بر همه روشن است که آمریکا در دوران جنگ جهانی دوم اهمیت خواندن نامه‌های ژاپن، آلمان و شوروی را درک کرد و «دفتر خدمات استراتژیک» را تأسیس کرد. امروزه هم شاهد آن هستیم که سازمان جاسوسی سیا با اعمال فشار بر غول‌های اینترنتی مثل «یاهو»، «گوگل» و... بر تمامی ایمیل‌هایی که رد و بدل می‌شود و یا اطلاعات شخصی کاربران که باید محرمانه باشد دسترسی پیدا می‌کند و از این طریق به مقاصد شوم خود می‌رسد. نکته جالب اینجاست که بر خلاف قاطبه‌ی ادبیات تحقیقی که توصیفات سازمانی از اطلاعات آمریکا را محور قرار می‌دهند کتاب حاضر به فعالیت‌های اطلاعاتی آمریکا در جنگ‌ها پرداخته است. به عبارت دیگر نویسنده در هنگام بررسی فعالیت‌های اطلاعاتی آمریکایی‌ها در دوران جنگ جهانی دوم به موارد ذیل اشاره کرده است:
1- جنگ در اروپا؛
2- جنگ در منطقه پاسیفیک؛
نویسنده پس از این نیز به نحوه شکل گیری جامعه اطلاعاتی در دوران جنگ سرد و تحولات پس از جنگ سرد که دو طرف اصلی آن آمریکا و شوروی بودند را بررسی کرده است.
در قسمت دوم بررسی این کتاب به این سؤال که «چگونه به اطلاعات دست پیدا می‌کنیم؟»؛ خواهیم پرداخت و نظرات نویسنده را هم در این بین بیان خواهیم کرد.